AKROPOL

Akropolis’teki Yapılar: Hekatompedon ve Altar (Kadıoğlu, 2021, 136, Figür 49)

Teos Antik Kenti’nin Akropolisi, Kocakır Tepe olarak adlandırılan, kentin kuzey ve güney limanlarına hâkim konumdaki kayalık bir tepe üzerinde yer alır. Doğu-batı yönünde bir anakaya ve bu anakayaya bitişik Hekatompedon olarak adlandırılan bir tapınak kalıntısı, doğusunda bu tapınağa ait bir sunak (altar) ve bu yapı grubunu tepenin doğu yamacında taşıyan teras duvarı/Arkaik Sur(?) kalıntısı Akropolise dair günümüze ulaşan izleri oluşturmaktadır.

Yaklaşık 100 ayak uzunluğunda olması nedeniyle Hekatompedon (hekaton=100, pous=ayak) olarak adlandırılan yapının izleri Akropolis’in en yüksek noktasında doğu-batı yönünde yontma taşlardan yapılmış düz temel blokları ve anakayanın temel blokları için tıraşlanmış kuzey yüzü üzerinde görülebilmektedir. Yapının batı kısmı yükselen anakaya içerisine açılan yataklara, doğu kısmı ise kuzey kısımda olduğu gibi anakaya üzerine doğrudan yerleştirilmiş temel bloklarına oturmaktadır. Düzgün kesilmiş dikdörtgen temel blokların bağlantısında dübel veya kenet kullanılmamıştır. Bu temel bloklarının yüzey işçiliğinde tarak kullanılmamış olması, yapının MÖ 6. yüzyılın ortasına tarihlenebileceğini göstermektedir.

Hekatompedon tapınağın doğusunda dikdörtgen biçimli yaklaşık 7×27 m ölçülerinde bir temel kalıntısı bulunmaktadır. Hekatompedon tapınak ve doğusundaki temel kalıntısının her ikisinin de kuzey-güney doğrultusundan 5 derecelik bir sapma ile inşa edilmiş olması, bu iki yapının tek bir proje ile aynı anda yapıldığına işaret etmektedir. Aynı proje kapsamında yapıldığı düşünülen bu temel kalıntısının hekatompedon tapınağa göre konumu ve dik olarak hizalanaşı, bu temel kalıntısının hekatompedon tapınağa ait sunak (altar) olduğu düşünülmektedir. Temel kalıntısını doğudan sınırlayan yaklaşık 2,25 m’lik çift çeperli duvar doğuya doğru artan arazi eğimine karşı temel yapısını desteklemektedir.

Sunak (altar) alanının inşa edilebilmesi ve çevresinde dolaşılabilecek bir alan yaratılması, doğuya doğru artan arazi eğimine karşı güçlü bir duvar ve teraslamanın yapılmasını gerektirmiş olmalıdır. Sunak alanını doğudan ve kuzeyden çevreleyen teras duvarı bu alanın yaratılmasına imkân verdiği gibi Arkaik Dönem’de savunma işlevi de görmüş olabilir. Tarihçi Herodotos’a göre Pers Generali Harpagos kent surlarının önüne toprak yığarak kenti ele geçirmiştir. Akropolü kuzeyden çevreleyen bu surlar, olasılıkla Herodotos’un bahsetmiş olduğu surlardır.